Cáp quang biển đóng vai trò vô cùng quan trọng trong thời đại Internet. 99% lưu lượng dữ liệu của thế giới hiện nay không được truyền qua đường hàng không,ápquangbiểghế bệt mà qua hệ thống cáp dưới lòng đất và đáy biển. Trong đó, hàng trăm tuyến cáp quang biển cung cấp hơn 99% lưu lượng kết nối Internet giữa các lục địa. Chỉ cần một gián đoạn, nhiều khu vực trên thế giới sẽ bị ảnh hưởng.
Cáp quang được kéo lên tàu lắp đặt của Subcom, đối tác của Google. Ảnh: Subcom
Tầm quan trọng đặc biệt đó khiến cáp quang biển được coi như một thứ quyền lực mới và các bên đang chạy đua lắp đặt, triển khai trong âm thầm. "Ngành công nghiệp này đang bùng nổ", một chuyên gia nói với Telegraph. "Họ đang liên tục xây dựng suốt ngày đêm". Khác với những lĩnh vực khác, quá trình lắp đặt cáp biển thường được giữ kín. "Một trong những cách tốt nhất để bảo vệ cáp ngầm dưới đại dương là không nói về nó", chuyên gia này cho hay.
Trước đây, cáp biển do các nhà khai thác mạng như Deutsche Telekom, AT&T, Telecom Italia, Vodafone và Orange, hay đơn vị sản xuất viễn thông như Alcatel Submarine Networks, SubCom và NEC lắp đặt. Còn giờ đây, hầu hết ông lớn công nghệ của Mỹ như Facebook, Amazon, Apple, Netflix, Google (FAANG) cũng đã tham gia và đều có những tuyến cáp quang biển của riêng mình. Riêng Google có bốn tuyến cáp lớn là Curie, Dunant, Equiano và Junior.
"Cách đây ba năm, trên tuyến Đại Tây Dương, FAANG chỉ chiếm 5% thị phần. Giờ đây, họ chiếm 50% và con số có thể tăng lên 90% ba năm tới", một chuyên gia về viễn thông cho biết.
Một nhóm công nhân đang sửa chữa tuyến SEA-ME-WE-5 đoạn qua Pháp. Ảnh: AFP
Thế lực mới Trung Quốc
Trung Quốc cũng không đứng ngoài cuộc. Họ thậm chí đang nỗ lực kiểm soát nhiều tuyến cáp hơn để cân bằng quyền lực với phương Tây.
Từ năm 2015, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia - cơ quan quản lý kinh tế chính của Trung Quốc, đã công bố báo cáo đầy tham vọng, vạch ra chương trình xây cáp quang xuyên quốc gia nhằm tạo ra "con đường tơ lụa kỹ thuật số". Đến nay, nước này đã lắp đặt và đưa vào sử dụng mạng cáp quang biển ở 76 quốc gia, từ các nước láng giềng cho đến châu Mỹ Latin.
Trung Quốc từng bị đánh giá tụt hậu quá xa để có thể bắt kịp Mỹ, Anh, Pháp, Nhật Bản trong lĩnh vực cáp quang. Nhưng Huawei đã thay đổi điều đó. Từ đầu những năm 2000, hãng viễn thông này đã công nghiệp hóa công nghệ và thiết bị đầu cuối quang học, nhưng họ còn thiếu chuyên môn về sản xuất cáp. Tiếp đó, họ hợp tác với công ty lắp đặt Global Marine (Anh). Đến 2008, liên doanh Huawei Marine Networks ra đời.
Liên doanh phát triển thịnh vượng cho tới 2019, khi Global Marine bán cổ phần trong Huawei Marine Networks, bao gồm cả đội tàu cáp, cho Hengtong Optic-Electric của Trung Quốc với giá 285 triệu USD. Thương vụ nhanh chóng đưa Hengtong lên tầm cao mới, trở thành một trong những đơn vị hiếm hoi kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng gồm cáp, bộ lặp, thiết bị đầu cuối và đội tàu.
Jean Devos, cựu giám đốc của Alcatel Submarcom, cho rằng thương vụ chính là sai lầm của phương Tây. "Họ chỉ có thể đổ lỗi cho chính mình. Họ hoàn toàn ngây thơ", Devos nói.
Trung Quốc được dự đoán sẽ sớm khiến phương Tây phụ thuộc về cáp quang biển, nhất là về những thiết bị hạ tầng "sản xuất tại Trung Quốc". Gần đây, nước này cũng được cho là đang đầu tư một tuyến dưới biển trị giá 500 triệu USD kết nối châu Á, Trung Đông và châu Âu. Theo bốn nguồn tin nói với Reuters, ba nhà mạng China Telecom, China Mobile Limited và China Unicom đặt tham vọng tạo ra một mạng lưới cáp biển tiên tiến nhất và vươn xa nhất thế giới, gọi là EMA, nối Hong Kong với đảo Hải Nam, sau đó đến Singapore, Pakistan, Arab Saudi, Ai Cập và Pháp.
Timothy Heath, nhà nghiên cứu tại RAND Corporation, nhận định việc Mỹ và Trung Quốc cùng xây những tuyến cáp riêng nối các châu lục có thể là dấu hiệu ban đầu cho thấy cơ sở hạ tầng Internet toàn cầu, gồm cáp quang, trung tâm dữ liệu và mạng di động, có nguy cơ bị chia rẽ trong thập kỷ tới.
Rủi ro từ cáp quang biển
Dù là các tuyến huyết mạch quan trọng, cáp quang biển rất dễ tổn thương. Ngoài hành vi phá hoại có chủ ý, cáp ngầm cũng dễ hư hại do môi trường, tàu thuyền hay sinh vật biển gây ra. Trung bình 150 trường hợp hư hỏng cáp được báo cáo hàng năm. Các đội sửa chữa phải làm việc thường xuyên để đảm bảo Internet liền mạch, còn công ty bảo hiểm phải chi hàng triệu USD mỗi lần khắc phục.
"Nếu các tàu cáp không dành thời gian sửa chữa, mạng Internet của thế giới sẽ ngừng hoạt động chỉ sau vài tháng", một chuyên gia cáp quang cho biết.
Tuy nhiên, hệ thống cáp quang dưới đại dương bị lo ngại cũng có thể trở thành mục tiêu tấn công hoặc nỗ lực phá hoại có chủ đích trong tương lai. Năm 2018, nghị sĩ Anh Rishi Sunak từng nêu ra nguy cơ kẻ khủng bố có thể sử dụng loại móc chuyên dụng, gắn vào tàu cá để phá hoại cáp, "giáng cho mạng Internet của Anh một đòn tê liệt".
Một số giải pháp được đưa ra để giảm phụ thuộc, chẳng hạn Internet vệ tinh Starlink của Elon Musk. Tuy nhiên, giới chuyên gia đánh giá cách này chỉ nên áp dụng ở vùng sâu vùng xa hoặc trong trường hợp dự phòng. Nó không phù hợp để truyền tải hàng trăm terabyte mỗi giây giữa các lục địa.
"Cần làm nhiều hơn nữa để bảo vệ cáp quang biển, vì mọi người đều phụ thuộc vào chúng. Giữ cho chúng luôn hoạt động là điều cực kỳ quan trọng đối với an ninh quốc gia và đối với nền kinh tế của bất kỳ nước nào", Alan Mauldin, Giám đốc nghiên cứu của TeleGeography, nói với Wired.
Bảo Lâm(theo Telegraph, Wired)